زهرا خندان /برنامه «منم بچه مسلمان» از نظر ساختاری رشد بسیار خوبی داشته و داستانپردازی، استفاده از عروسکها و بازیگران نیز بر جذابیت آن افزوده است. پخش چنین برنامههایی با محوریت مسجد و یک روحانی ملبس، از شبکه پویا بسیار خوشحالکننده است. در کنار تمام وجوه مثبتِ موجود، یک نکتهی کلیدی در تربیت کودکان در آن مغفول مانده که اگر رعایت شود قطعا این برنامه جزو برنامههای مفید تربیتی خواهد بود. اما آن نکته چیست؟ یکی از اساتید علم تربیت کودکان میگفتند: کودکان به شدت مستعد آموزش امور منفی هستند به همین علت ناسزا را به سرعت از محیط یاد میگیرند و تکرار میکنند، اما آموزش ارزشها نیاز به زمان و حوصله بیشتری دارد و باید از تلفیق داستان، شعر، انسدهی با محیط سالم و... برای یاد دادن آن استفاده کرد.
این نکته احتمالا از نگاه تجربهی زیستهی اکثر مادران مورد تایید است. اما آنچه در چند قسمت اخیر پخش شده از شبکه پویا مشاهده کردهام عکس این روند است: برای نمایش «بدی» از بازی و نمایش استفاده میشود و بعضا در یک نمایش چند امر منفی به تصویر کشیده میشود و در پایان، فقط درباره یک مورد، آن هم به حالت نصیحت صحبت میکنند.
مثلا در برنامه یازدهم خرداد بهادرِ داستان برای فرار از کار منزل بهانهجویی میکرد و در روند داستان اخبار منزل و دیگران را برای مامان نقره میبرد، اما درپایان فقط خبر بردن از منزل طی نصیحت روحانیِ محل، رفع و رجوع شد و آن بهانهجونیِ بهادر ماند که ماند! بخش زیادی از نمایشِ جذابِ بازیگران و عروسکها، مربوط به نشان دادن «بدی» بود. در پایان، یک نمایش عروسکی کوتاه که آن هم تلفیقی از بیان ارزشها و نمایش بدیهاست نشان داده شد و بخش کوتاهی نیز به نصیحتِ مستقیم راجع به یکی از امور منفی اختصاص داده شد.
در حالی که در دنیای واقعی، کودکان از پاکی زیادی برخوردارند و همزمان چند بروز «بدی» ندارند که هم بهانهجویی کنند هم خبرچینی هم... بنابراین اگر نمایش بازیگران حول محور امور ارزشی باشد و با نصیحت کار بد را در مقابل آن امور ارزشی نشان دهد بسیار کارآمدتر و منطبقتر با روحیات این سنین کودکان خواهد بود.
افشا العارفه و ستر العائبه (بازگو کردن خوبیها و پوشاندن بدیها) نکتهی تربیتی مهمیست که در دعای بیستم صحیفهی سجادیه مطرح شده است. با الگو گیری از این فراز میتوان با جهتدهی درست به نمایشهای کودکان با محوریت افشا خوبیها و پوشاندن بدیها، زمینهی مناسبی برای بروز خوبیها در اجتماع فراهم ساخت و نسلی ارزشی را تربیت نمود. این اصل در برنامهی دوازده خرداد «منم بچه مسلمان» لحاظ شده بود و داستان حول محور تلاش «بهادر» برای کمک به مادر مریضش میچرخید که قطعا اگر این روند ادامه یابد، مطلوب خواهد بود.