به گزارش روبش به نقل از روابط عمومی جشنواره تئاتر فجر، نشست هم‌اندیشی اتحادیه تئاتر جهان اسلام صبح امروز یکشنبه نهم بهمن در دهمین روز از چهل و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با حضور و سخنرانی حسن رحیم‌پور ازغدی در سالن مشاهیر مجموعه تئاتر شهر برگزار شد.
کاظم نظری (مدیرکل هنرهای نمایشی و رئیس هیئت موسس اتحادیه تئاتر جهان اسلام)، احمدحسن موسی از عراق، جمال الگرمی (کارگردان تئاتر و رئیس بخش هنری تئاتر ملی الجرایر)، صادق رشیدی از ایران، عزالدین عباسی (رئیس دانشکده هنرهای زیبای تونس)، جلیله فهدی از عمان، عادل شمس از بحرین و کوروش زارعی (کارگردان تئاتر و دبیر چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر) به عنوان اعضای هیئت موسس اتحادیه تئاتر جهان اسلام در این مراسم حضور داشتند.
در ابتدای این نشست، کاظم نظری مدیرکل هنرهای نمایشی ضمن عرض خیرمقدم به حضار گفت: «امیدوارم در این هم‌اندیشی بین‌المللی اتحادیه تئاتر جهان اسلام اتفاقات خوبی رقم بخورد. چنین عنوانی به‌عنوان اتحادیه تئاتر کشورهای اروپایی در یونسکو وجود دارد اما جای خالی کشورهای اسلامی با این ظرفیت و پتانسیل خالی بوده است و امیدواریم با هم‌اندیشی دوستان مهمان جشنواره بتوانیم این اتحادیه را تشکیل دهیم تا اساسنامه، شیوه‌نامه و اعضایی داشته باشد که با هم‌اندیشی خود بتوانند در مورد آموزش در هنرهای نمایشی، شبکه‌سازی بین کشورها و اعضا و همچنین پایداری در هنرهای نمایشی و برنامه‌ریزی‌های کلان در حوزه درام و تئاتر زمینه را فراهم کند.»
در ادامه مراسم، رونمایی از پوستر این رویداد انجام شد.
کوروش زارعی دبیر چهل و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر سخنران بعدی این نشست بود که در ابتدای سخنانش، گفت: «من افتخار آشنایی با تک‌تک عزیزان مهمان از کشورهای دیگر را در جشنواره‌های مختلف دارم. گروه‌های نمایشی شما با اجراهای خوب‌شان در کشور ما حاضر شدند و ما اجراهای درخشان‌تان را دیدیم. هم مردم و هم هنرمندان تئاتر ایران از آثار شما لذت بردند.»
او ادامه داد: «امیدوارم این اتحادیه آغازگر حرکتی باشد برای اینکه همه ما حول محور تئاتر اتفاقات بزرگی در جهان رقم بزنیم.»
زارعی افزود: «تئاتر واسطه‌ای است که ما به هم نزدیک‌تر شویم و با هم همراه‌تر شویم و نیز حرف واحد و جهانی و حرف صلح و دوستی وفاق بگوییم.»
او گفت: «کشورهای اسلامی هم در اقتصاد، صنعت و عمران پیشرفت‌های چشمگیری دارند. هنر و تئاتر هم مثل صنعت، اقتصاد و تمام عناصر موردنیاز مردم باید توسعه داشته باشد. اگر ما کنارهم باشیم به این پیشرفت در هنر والا دست پیدا خواهیم کرد.»
این مدیر هنری ادامه داد: «تئاتر، هنر دیالوگ و گفت‌وگوی بین تمدن‌هاست. با تئاتر می‌توان بین فرهنگ‌ها و آداب‌ورسوم کشورها چه اسلامی و چه غیر اسلامی وفاق انسانی ایجاد کنیم. تئاتر تنها هنری است که فقط و فقط به انسان و ارزش‌های انسانی و اخلاق می‌پردازد؛ چراکه تولیدکننده آن، انسان، موضوع آن، انسان و بهره‌برنده آن، انسان است. این مثلث تشکیل‌شده از انسان‌هایی با افکار والای انسانی و اخلاقی است چیزی که امروز در جهان رخت بربسته و ما می‌توانیم با آموزه‌های اسلامی خودمان که از پیامبر اعظم (ص) به ما رسیده است؛ صلح و دوستی که حلقه مفقوده جهان امروز هست را پیدا کنیم و با هنر تئاتر بین تمام اقوام و مردم جهان اتصال دهیم.»
دبیر جشنواره چهل و یکم تئاتر فجر توضیح داد: «امروز جهان نیاز به پرداختن به ارزش‌های والای اخلاقی و انسانی دارد و تئاتر چیزی جز اخلاق نیست. تمام پیامبران و انبیای الهی به یک چیز و آن هم اخلاق پرداخته‌اند. پیامبر اسلام هم می‌گوید مبعوث شده تا مکارم اخلاق را ترویج کند و تئاتر چیزی جز مکارم اخلاق نیست.»
او با بیان اینکه چقدر خرسندیم که تئاتری هستیم، گفت: «دیگر هنرها جایگاه والای خود را دارند اما تئاتر به دلیل پرداختن به انسان شایستگی خاصی دارد.»
زارعی ادامه داد: «امیدوارم این اتحادیه محوری باشد که همه ما را دور خود جمع کند و تئاتر بتواند به کمک ما به انسان امروز که در زندگی‌اش دچار سردرگمی شده و نیاز به خیلی از چیزها در زندگی‌اش دارد، یاری رساند.»
در ادامه این برنامه جمال الگرمی، کارگردان تئاتر و رئیس بخش هنری تئاتر ملی الجزایر به ارائه مقاله «امکانات تئاتر در جهان اسلام (نقاط قوت و ضعف)»، علی‌اصغر فهیمی فر، دانشیار و عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت مدرس ایران به ارائه مقاله «فلسفه تئاتر»، عزالدین عباسی، رئیس دانشکده هنرهای زیبای تونس دانشگاه جندوبه با مقاله «ویژگی‌های زیبایی‌شناختی تئاتر آرمانی جهان اسلام»، ریاض زمال استاد دانشکده عالی موسیقی و تئاتر تونس با ارائه مقاله «توانمندی‌های موجود در تئاتر جهان اسلام( نقاط قوت و ضعف)»، عبدالکریم عبود رئیس دانشکده زیبای هنرهای بصره با ارائه مقاله «درهم تنیدگی فرهنگ‌های تئاتری در تئاتر اسلامی (عبور از ریشه‌یابی به ابداع)» و محمود کحیله رئیس اداره آموزشی هنرهای نمایشی مصر با ارائه مقاله «ویژگی‌های اندیشه اسلامی در شکل‌گیری تئاتر اصیل در جهان اسلام» پرداختند.
پس‌ازاین، حسن رحیم‌پور ازغدی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی ایران که به‌عنوان سخنران ویژه در این مراسم حضور داشت، با بیان اینکه این نخستین باری است که نشست هم‌اندیشی بین‌المللی اتحادیه تئاتر جهان اسلام برگزار می‌شود، گفت: «در مورد مفهوم‌شناسی نشست اتحادیه تئاتر جهان اسلام باید گفت‌وگو انجام شود زیرا اولین باری است که ما دور هم جمع شده‌ایم. تا زمانی که دانشکده‌های تئاتر و سینما در سراسر جهان اسلام کاری جز ترجمه ندارند و آثاری که ترجمه می‌شوند، بدون منبع هستند، چیزی به نام تئاتر جهان اسلام نداریم.»
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی ایران توضیح داد: «هستی‌شناسی، انسان‌شناسی، فلسفه اخلاق و فلسفه حقوق همه این‌ها در ساختن محتوا و هنری که عرضه می‌شود، تأثیرگذار است.»
رحیم‌پور ادامه داد: «سناریوی تئاتری یا سینمایی نوشته می‌شود و خروجی آن یک اظهارنظر در مورد جبر و اختیار است، درحالی‌که نمی‌دانیم بر اساس کدام نظریه اخلاقی نوشته شده است. آثاری نوشته می‌شود که دوسوم آن کپی‌برداری از آثار خارجی است و تنها اسم قهرمانان آن عوض می‌شود. در ایران آن‌ها را با قهرمانان ایرانی و در زبان عرب با قهرمانان عربی می‌شناسند.»
او افزود: «در ایران بعد از انقلاب اسلامی به ساختن مجدد تمدن اسلامی و بازسازی امت اسلامی می‌اندیشیم. این انقلاب از ایران در بستر تفکر شیعه اسلامی آغاز شده اما تنها ایرانی و شیعی نیست. امام خمینی (ره) به بازسازی امت اسلام در سراسر جهان می‌اندیشید.»
رحیم پور ادامه داد: «به ما گفته شده هنر ربطی به تعهد و ایدئولوژی ندارد اما امروز هیچ اثر هنری در سینما و تئاتر در جهان نمی‌بینید که ایدئولوژیک نباشد. می‌گوییم هنر به اخلاق ربطی ندارد اما در جامعه امروز شاهد هنر ضداخلاقی هستیم.»
این کارشناس بیان کرد: «در حوزه زیبایی‌شناسی، زیبایی محسوس را از زیبایی معقول تفکیک کرده‌اند. درصورتی‌که فرم و محتوا هر دو باید زیبا باشند. نمی‌توان یک محتوای زشت و پلید را در قالب یک فرم هنری آورد. این کار خیانت به زیبایی است. باید عقاید، جهان‌بینی و انسان‌شناسی خودمان و نیز اخلاق اسلامی، فلسفه اخلاق را با نواندیشی به دور از انحراف به سمت غرب یا شرق زدگی بازتولید کنیم. وگرنه نمی‌توان بدون تئاتر یا سینمای جدید تمدن ساخت.»
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی ایران توضیح داد: «مسلمانان تئاتر و سینمای اسلامی ندارند، چون ما تولیدکننده نیستیم و مصرف‌کننده‌ایم. اساطیر امروز سینما و تئاتر سرمایه‌داری سطح نازل‌تری از اساطیر ایران و عرب قبل از اسلام دارند که آمیخته با بت‌پرستی و خرافات بود.»
این کارشناس توضیح داد: «زیبایی فرم لازم است اما کافی نیست. هنر اسلامی در پی این است که فرم زیبا، ظرفی برای محتوای درست باشد.»
او ادامه داد: «طنز و کمدی هنرمند اسلامی باید هنرمندانه رذیلت‌ها را مسخره کند. تراژدی هم باید همین باشد. هنرمند باید بداند چه نوع تخیلاتی را در ذهن مخاطب شکل بدهد.»
رحیم پور ازغدی گفت: «نگاه هنرمند به هنرش تابع نوع عقاید و اخلاقیاتش است. هنرمند در حال تکثیر خودش است. باید به درست و نادرست مفاهیمی که منتشر می‌کند، فکر کند.»
او ادامه داد: «هنر بی‌تعهد وجود ندارد. هیچ سینمای غیر‌ایدئولوژیک وجود ندارد منتها هدف را پشت‌صحنه پنهان می‌کنند.»
رحیم‌پور با بیان اینکه هر چیز از آیات و نشانه‌های خداوند است، گفت: «در تئاتر و سینما و دانشگاه‌های‌مان باید این موضوع را بفهمانیم که اگر نمی‌توانید فرق بین زشتی و زیبایی، شجاعت و بزدلی، ایثار و فداکاری و خیانت زشتی و زیبایی را تشخیص دهید هر چقدر هم ظرف هنری زیبایی داشته باشید، مظروف‌تان کثیف است.»
او ادامه داد: «امام خمینی (ره) می‌گفت ما وقتی موحد هستیم که هر کاری می‌کنیم در زندگی شخصی و اجتماعی تنها هدف‌مان برای خدا باشد. ما مامور به تکلیفی هستیم نه نتیجه! برای مؤمن شهرت و گمنامی مساوی است. در هر شکل وظیفه من خدمت به مردم است.»
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی ایران توضیح داد: «اگر توانستیم هنرمندانی تربیت کنیم که حقیقت را بشناسند ما در عرصه تئاتر و سینمای آینده قطعاً می‌توانیم به جاهای خوبی برسیم. نشست هم‌اندیشی فعلاً در حد لفظ است، این سلسله جلسات باید توسعه و تداوم پیدا کند تا هم‌اندیشی توسعه پیدا کند و چیزی به نام تئاتر جهان اسلام و اتحادیه کشورهای اسلامی داشته باشیم.»
