عالیه بهرامزاد /شیوههای تامینکننده منابع مالی در سازمانهای رسانهای رادیویی و تلویزیونی در ۵۰ کشور مهم جهان به صورت کلی به چند دسته اصلی تقسیم میشود:
۱- بودجه دریافتی از جانب دولت
۲- اخذ هزینه از مخاطبان
۳- پخش تبلیغات بازرگانی
۴- کمک از طرف افراد، مجموعهها و نهادها
۵- دریافت حق اشتراک
۶- جذب حامیان مالی
۷- فروش محصولات و خدمات
در رسانه ملی ما گویا بخش قابل توجهی از این درآمدها به تبلیغات اختصاص دارد. سوال اساسی این است که این سازمان با این حجم از تبلیغات چه از دست میدهد و چه به دست میآورد؟
مصرفگرایی نوین در پی زیاد کردن مصرف با هدف حداکثر کردن سود است. رویکرد اقتصاددانان نیز تغییر کرده و در پی رسیدن به مصرف انبوه هستند؛ زیرا مصرف انبوه، تولید انبوه و سود بیشتر را به دنبال دارد. برای مصرف انبوه باید افراد بیشتری مصرف کننده باشند و نمیتوان به مصرف طبقه مرفه و ثروتمند بسنده کرد. برای همین با یاری جستن از وسایل تبلیغات جهانی، تمام مردم جهان، در اقصی نقاط آن به مصرفگرایی کشیده شدند.
برای اینکه مصرف انبوه محدود نشود، تولید از کالاهای ضروری به کالاهای غیر ضروری و لوکس کشیده شد و برای دوام مصرف انبوه، نیازهای کاذب تبلیغ شد. در مصرفگرایی نوین، اشخاص بدون داشتن نیاز واقعی به خرید میپردازند و در برخی اوقات قادر به کنترل خرید خود نیستند تا جایی که روانشناسان این نوع مصرفگرایی را بیماری میدانند.
اما «رسانه متعهد دینی» رسانهای است که بر آن مدیریت ارزشی حاکم باشد و از نظر محتوایی، اصول حق محوری، روشنگری، هدایتگری، رحمتگستری، واقعیتگرایی و دفاع از ارزشها را خط مشی خود قرار دهد و الگوی مصرف دینی را گسترش دهد. منظور از الگوی مصرف دینی، الگوی مصرفی در حد کفاف است که بر آن اصول اعتدال، پرهیز از اسراف و تبذیر، سودمند بودن و تنوع در مصرف، حاکم است و این ارزشها را در قالبهای گوناگون برنامهای در رسانه ملی اعم از نمایش، سرگرمی، سخنرانی، میزگرد، فیلم و سریال و .... به مخاطب ارائه دهد.
در این زمینه باید به تبلیغات بازرگانی که تأثیرگذارترین برنامه در فرهنگ مصرف جامعه است، بیش از همه توجه شود؛ به گونهای که آگهى های بازرگانی بر پایه موازین اسلامی و طبق آموزههای دینی، سبب رشد جامعه و ارتقای سطح فرهنگ ملی شود. در این راستا بهتر است اصول ذیل بر تبلیغات بازرگانی رسانه دین محور حاکم باشد:
۱. واقع نمایی، بیان حقیقت و صداقت در معرفی محصولات به جای جوّ کاذب و صحنه سازی دروغین و اطلاعات غیرمفید برای مصرف کننده
۲. تبلیغ کالاهای ضروری به جای کالاهای لوکس که تبلیغ آنها صرفا تحریص مخاطب و ایجاد حس ناسپاسی، یاس و حتی بزهکاری برای کسب درآمد بیشتر برای رسیدن به آنها را به همراه دارد.
۳. ترویج روحیه خوداتکایی ملی و رقابت در تولیدات داخلی که امام صادق می فرماید: جامعه اسلامی تا زمانی که الگوی مصرف بیگانگان را تقلید نکند، در مسیر سعادت و نیک بختی است. اما آن گاه که به شیوه بی دینان لباس بپوشد و خوراک خورد، به ذلت میافتد.
۴. اشاعه اصل اعتدال در مصرف و حرمت اسراف
۵. معرفی الگوهای مناسب در مصرف که به رفتار مصرف کننده جهت میدهد
۶. محدود کردن قلمرو تبلیغات به اولویت های زندگی و تاکید بر تولید داخلی
۷. عدم استفاده از زنان به عنوان کالا و وسیله تبلیغ
آیا رسانه ملی متوجه است هدفی که بدست میآورد با از دست دادن چه ارزش هایی متاثر از مضرات تبلیغات ناصحیح همراه است؟